Nieuws

Beelden van een man die niet kan ademen. Meer dan 8 minuten lang. En dan sterft.

Schokkende beelden. De manier waarop George Floyd omkomt is afschuwelijk. Onmenselijk.

Het maakt velen angstig, ziek van verdriet, woedend. Ook mij en velen hier in de zaal.

Will Smith - de acteur - tweette: “Racism isn’t getting worse, it’s getting filmed”.

Wegkijken kan niet meer. We worden er met de neus op gedrukt.

En het is niet de eerste keer. Te vaak haalt racisme, halen vooroordelen het slechtste in de mens naar boven. Dat maakt veel kapot. De pijn die het veroorzaakt aan haar slachtoffers. Het afnemen van hun menselijke waardigheid. De vernedering. De ondraaglijke confrontatie met haat. De muur van vooroordelen. Generatie op generatie. Van jongsaf aan. Een leven lang. 

Wij zijn niet de Verenigde Staten. We zijn een andere samenleving. En elke vergelijking loopt mank. Maar ook hier bij ons - en we moeten dat duidelijk en onomwonden zeggen - duidelijk en onomwonden - ook in ons land worden te veel mensen slachtoffer van racisme, van vooroordelen, van discriminatie omwille van hun afkomst, hun huidskleur. Mensen die geen huis kunnen huren alleen maar omwille van hun naam. Geen job, alleen maar omwille van hun huidskleur. Die anders bekeken, anders beoordeeld en anders behandeld worden alleen maar omwille van afkomst.

We moeten dat onder ogen zien. Erkennen. Want alleen dan kunnen we dat kwaad bij de wortel aanpakken. De vraagsteller zegt terecht: we hebben daden nodig en geen woorden.

Maar woorden zijn ook van tel. Niemand wordt racistisch geboren. Het wordt ingelepeld. Stap per stap. Met angst. Frustratie. Cynisme. Haat. Wanneer we iemand anders aanspreken omwille van zijn huidskleur. Dan heeft dat impact.

Wanneer mensen systematisch in hokjes worden geduwd, steeds verantwoordelijkheid worden gesteld voor het gedrag van anderen, steeds opnieuw gestigmatiseerd, als probleem, als ongewenst, als gevaarlijk worden weggezet. Dan heeft dat een impact. Op het slachtoffer en ook op onze samenleving.

Woorden maken een verschil.

Maar naast woorden is er nood aan actie. Ook als bestaat er geen wondermiddel, geen silver bullet. Voor het eerst wordt er gewerkt aan een interfederaal actieplan voor racismebestrijding. Ons land had dit van Europa en op basis van de eigen engagementen al lang moeten hebben. Collega’s Demir, Beke, Dalle en ikzelf maken deel uit van de interministeriële conferentie die dat opvolgt.

Op Vlaams niveau werk ik aan een horizontaal gelijke kansenplan. De Vlaamse regering heeft de doelstellingen ervan al goedgekeurd. Elke minister is op zijn terrein concrete akties aan het opstellen. Voor het zomerreces hoop ik dat we dit in de regering kunnen goedkeuren.

En zoals u weet komt er een nieuw gelijke kansencentrum, maar laat er geen misverstand over bestaan. Ook in dat centrum zal de aanpak van racisme en discriminatie een prioriteit krijgen. Want racisme is een misdrijf. Een misdrijf tegen de menselijke integriteit. De menselijke waardigheid. Onverzoenbaar met de grondwaarden van onze samenleving. Onverzoenbaar met ons Vlaams regeerakkoord.

Ik dank al diegenen die positief zijn tussengekomen, de anderen omdat ze opnieuw hun maskers lieten vallen door het aandragen van excuses, het minimaliseren en het vergoelijken van een misdrijf dat racisme heet. Racisme is een gezamenlijke strijd. Voor de hele samenleving. Maar ook voor elk van ons.

Trouwens, naast het interfederaal actieplan en het gelijke kansenplan van de Vlaamse regering wil ik zelf ook werk maken van nieuwe actiepunten

-      werken op de “unconscious bias”

-      Meer samenwerken met de privésector, die daar zelf vragende partij zijn (VOKA)

-      We gaan jeugdwerkers, leerkrachten en andere gezagsfiguren empoweren om racisme tegen te gaan

Maar ook de lokale overheden maken hier het verschil.

In 9 meestal grote steden en gemeenten met de meest uiteenlopende meerderheden werden praktijktesten ingevoerd of staat het op de politieke agenda. In die 9 gemeenten en steden wonen 43 procent van de Vlamingen met migratieroots. Ik ga dat opvolgen, ik ga dat monitoren. Voor mij zijn zij wegbereiders.

Deze strijd gaat over iets fundamenteel. De ultieme vraag is immers: wat voor mens willen we zijn en in wat voor een Vlaanderen willen we wonen ? Zijn we mensen die geleid worden door angst, gevangen zitten in vooroordelen, die hun frustraties afreageren op anderen, die eigenwaarde zoeken door andere mensen te vernederen, te beschimpen. Willen we een samenleving zijn gebouwd op achterdocht en onverschilligheid die daardoor kansen ontneemt en zo ook zelf verlies lijdt ? Een Vlaanderen dat haar eigen waarden met voeten treedt, waarden die ze koestert en waar ze terecht trots op is, die haar geschiedenis verkwanselt van emancipatie, de traditie van de verlichting ?

Of willen we een betere versie zijn van onszelf. Een beter Vlaanderen. 

Meer dan  vijftig jaar geleden - zo lang en nog veel langer zit dat verderfelijk virus in onze maatschappij - zei Martin Luther King: “ wij moeten voortdurend dijken van moed opwerpen tegen de stormen van angst.” Dat is ook vandaag zo, ook hier bij ons.

Als ik de reacties zie die bijvoorbeeld onze nieuwe partijwoordvoerder krijgt bij haar aanstelling, vandaag in 2020, hier, bij ons, gewoon omdat haar naam anders klinkt.

 “Een bruine, pff, landverraders”

“Dat soort moet buiten”

“Nog een clochard”

“Wat een strontwijf”

We kunnen beter. Veel beter. We kunnen mensen zijn met mededogen, met empathie. Die altijd op de eerste plaats zijn medemens ziet. Die begrijpt dat wij allemaal mislukken als iemand geen huis of geen job vindt omwille van zijn naam. Dat we allemaal vernederd worden. Dat we allemaal verliezen.

Ik wil besluiten met nog een citaat van Martin Luther King: “Uiteindelijk zullen we ons de woorden van onze vijanden niet herinneren, maar het zwijgen van onze vrienden.”

Alleen al daarom zal ik niet zwijgen en altijd de kant staan van de slachtoffers.

Als mens, toen ik burgemeester was, en vandaag als minister.