Nieuws

De dood van George Floyd in de Verenigde Staten heeft de discussie over racisme wereldwijd opnieuw doen opleven. Ook in ons land zien we overal burgerinitiatieven en protesten ontstaan tegen racisme en discriminatie. Dat protest richt zich ook ten aanzien van relicten uit onze koloniale geschiedenis. Op sommige plaatsen worden standbeelden van koning Leopold II weggehaald. Minister van Samenleven en lokale besturen Bart Somers: “De dood van George Floyd is een momentum dat ons dwingt na te denken hoe we omgaan met discriminatie en racisme, maar ook hoe we omgaan met de donkere bladzijden uit ons eigen verleden. Ook de verjaardag van 60 jaar onafhankelijk Congo is een belangrijk symbolisch moment. Straatnamen en standbeelden zijn niet neutraal. We kunnen en mogen dit debat niet ontwijken. Ze werden eertijds geplaatst om die verwerpelijke passages uit onze geschiedenis en de verantwoordelijke hoofdrolspelers te verheerlijken of te vergoeilijken. Dat maakt het extra pijnlijk voor mensen in de diaspora, nabestaanden of landgenoten van de slachtoffers van het kolonialisme en het geweld en racisme dat ermee gepaard ging.”

Daarom gaat minister Bart Somers samen met experten op korte termijn werk maken van een handleiding voor lokale besturen. Want daar speelt het debat. Bart Somers: “Die handleiding zal context verlenen, argumenten aandragen en een menukaart opstellen van mogelijke oplossingen. Maatwerk is hier immers aangewezen. Soms zal het verwijderen van een beeld aangewezen zijn, soms het verplaatsen of onderbrengen in een andere - bijvoorbeeld museale - omgeving. Elders kiest men voor het plaatsen van krachtige “tegenbeelden” of het aanbrengen van begeleidende teksten en contextualisering. Nog elders kan men heel bewust op andere plekken in de gemeente antikoloniale beelden of straatnamen introduceren. Het is de lokale gemeenschap die hier onderbouwd en na een grondig debat over moet beslissen.”

De handleiding zal ook gebruikt kunnen worden om onderbouwde beslissingen te nemen ten aanzien van andere gecontesteerde elementen in de publieke ruimte, denk maar aan het debat over de Cyriel Verschaevestraten.

Dialoog

In de eerste plaats zijn het de lokale besturen die het maatschappelijk debat moeten aangaan over de toekomst van de koloniale beelden, straatnamen of andere memorialen, want vaak is het de gemeenteraad die moet beslissen of ze worden toegelaten in de openbare ruimte van hun stad of gemeente.

Minister Bart Somers: “Ik wil de lokale besturen daarin ondersteunen en hen de instrumenten aanreiken om dat debat op een volwaardige manier te voeren. Voor mij is het debat op zich ook van grote waarde. Het is een proces van erkenning, sensibilisering, bewustwording. Het versterkt het historische en ethische besef. Het kan leiden tot dieper inzicht en meer verbondenheid. Belangrijk daarbij is dat dit lokale debat ook gevoerd wordt met mensen uit de diaspora. Dit is een deel van het respect dat zo een debat verdient.”

We brengen op korte termijn een groep van deskundigen samen die deze handleiding voorbereidt en vormgeeft. Naast moraalfilosoof Patrick Loobuyck zullen onder meer antropologe en curator van het Afrikamuseum Bambi Ceuppens, professor Afrika en kolonisering Mathieu Zana Etambala, filosofe en schrijfster Alicja Gescinska, en migratiehistorica Sophie De Schaepdrijver deel uitmaken van de expertengroep. De andere deskundigen zullen in de komende dagen bekendgemaakt worden, maar wat vaststaat is dat de groep zeer divers zal samengesteld zijn.

Bart Somers: “In samenwerking met de expertengroep zal ik een handreiking met verschillende opties en duiding aanbieden aan de lokale burgemeesters en de voorzitters van de gemeenteraad zodat er een volwaardig debat gevoerd kan worden. Ik wil dit zo snel mogelijk kunnen aanbieden, omdat het thema nu actueel is. Ik zal de gemeenten ook vragen om dit thema te behandelen in hun gemeenteraad en hoop tegen het einde van het jaar feedback te krijgen over hun beslissingen of acties. Bovendien geef ik het Agentschap Inburgering & Integratie de opdracht om de gemeentebesturen te ondersteunen in hun aanpak en de verschillende acties te monitoren en te bundelen, zodat we er van kunnen leren. Het is niet voldoende om de standbeelden te verwijderen of te voorzien van een contextbordje. Waar het om draait, is het ontstaan van een dialoog. Enkel zo creëren we begrip en kunnen we van samenleven in diversiteit een succes maken.”